ظرفیت سنجی منابع فقه سیاسی شیعه در مباحث مکاسب محرمه

ظرفیت‌یابی اندیشۀ سیاسی شیعه در تراث علمی گذشتۀ فقه، امری است که امروزه مورد اهتمام فقه-پژوهان قرار دارد زیرا فقه سیاسی به عنوان شاخه‌ای از فقه، علی‌رغم داشتن منابع متعدد، انسجام لازم را نیافته‌است. ازین‌رو نوشتار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به واکاوی ظرفیت‌هایی از فقه سیاسی در یکی از مهم‌ترین منابع فقهی، یعنی؛ کتاب مکاسب محرمه پرداخته‌است. در بخش نخست نوشتار بر پاره‌ای از این ظرفیت‌ها تحت عنوان قواعد و مسائل فقه سیاسی مروری اجمالی صورت پذیرفت. در این راستا به قواعدی چون تزاحم، حسم ماده فساد، اعانۀ بر اثم و اختلال نظام و برخی از مسائل فقه سیاسی اشاره شد. در بخش دوم نوشتار منابع اجتهاد در فقه سیاسی که با بررسی رویکرد فقها در استنباط موضوعات سیاسی در کتاب المکاسب قابل شناسایی است به تفصیل بررسی گردید.مهم‌ترین نتایج تحقیق شناسایی ظرفیت موضوعات مکاسب محرمه در تبیین قلمرو قواعد و مسائل فقه سیاسی، ضروت توجه به عقل و مقاصد شریعت به عنوان منابع اجتهاد در فقه سیاسی است که کاکردهای گوناگونی در تفسیر نصوص، استنباط احکام شرعی، تعیین حدود موضوعات احکام و ملاک احکام در موقعیت تزاحم دارند.